Vật lý trị liệu cổ vai gáy: Mục tiêu, các phương pháp thực hiện

Cổ, vai, gáy là những vùng dễ bị tổn thương và căng cơ do thói quen sinh hoạt, làm việc hay chấn thương thể thao, dẫn đến đau nhức, cứng cơ và hạn chế vận động. Vật lý trị liệu cổ vai gáy ra đời nhằm giảm đau, cải thiện linh hoạt và phục hồi chức năng các cơ, khớp vùng này. Bài viết dưới đây sẽ chỉ ra các phương pháp thực hiện phổ biến, giúp người bệnh nắm rõ lộ trình chăm sóc sức khỏe hiệu quả.

Vật lý trị liệu cổ vai gáy là gì?

>>>> Mách bạn: Các bài tập phục hồi chức năng tại nhà hiệu quả nhất

Vật lý trị liệu cổ vai gáy là phương pháp điều trị không dùng thuốc, nhằm giảm đau, cải thiện vận động và phục hồi chức năng cho khu vực cổ, vai và gáy. Đây là các vùng cơ thể thường bị căng cơ, mỏi hoặc tổn thương do tư thế làm việc sai, ngồi lâu, chấn thương thể thao hoặc các bệnh lý như thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ, viêm khớp vai.

Mục tiêu điều trị cổ vai gáy bằng tập vật lý trị liệu

Mục tiêu điều trị cổ vai gáy bằng tập vật lý trị liệu tập trung vào việc phục hồi chức năng, giảm đau và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Cụ thể gồm:

Giảm đau và căng cơ:

• Sử dụng các bài tập kéo giãn cơ, thư giãn cơ cổ, vai và gáy để giảm áp lực lên các khớp, dây chằng và cơ;
• Giảm tình trạng co cứng, mỏi cơ do tư thế sai hoặc vận động quá mức.

Cải thiện tầm vận động và linh hoạt:

• Khôi phục khả năng xoay, nghiêng, cúi, ngửa cổ và chuyển động vai – gáy;
• Giúp các khớp vận động trơn tru, hạn chế cứng khớp và mất chức năng.

Tăng cường sức mạnh cơ bắp hỗ trợ:

• Tập luyện cơ cổ, vai và lưng trên để nâng đỡ cột sống và vai, duy trì tư thế đúng;
• Phòng ngừa tái phát các chấn thương hoặc đau mỏi do cơ yếu.

Cải thiện tư thế và thói quen vận động:

• Hướng dẫn tư thế ngồi, đứng, nâng vật đúng cách;
• Thay đổi thói quen sinh hoạt để giảm áp lực lên cổ, vai và gáy.

Phục hồi chức năng tổng thể:

• Giúp người bệnh trở lại các hoạt động hàng ngày, sinh hoạt và lao động một cách hiệu quả;
• Nâng cao chất lượng cuộc sống, giảm sự phụ thuộc vào thuốc giảm đau.

Khi nào cần thực hiện liệu pháp này?

Liệu pháp vật lý trị liệu cổ vai gáy nên được thực hiện trong các trường hợp sau:

• Đau mỏi cổ, vai, gáy kéo dài: Đau mỏi cổ, vai và gáy thường xuất hiện do tư thế làm việc sai như ngồi máy tính lâu hoặc cúi cổ nhiều. Tình trạng căng cơ và mỏi cơ kéo dài có thể khiến người bệnh đau âm ỉ hoặc nhức mỏi về cuối ngày, ảnh hưởng đến sinh hoạt và chất lượng cuộc sống;
• Các bệnh lý về cột sống cổ và vai: Liệu pháp cần thiết cho những người mắc các bệnh lý như thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm cổ hay viêm khớp vai. Ngoài ra, những người gặp hội chứng chèn ép dây thần kinh cổ – vai cũng cần được áp dụng vật lý trị liệu để giảm đau và cải thiện chức năng vận động;
• Chấn thương cơ – xương – khớp: Những người bị chấn thương sau tai nạn, trật khớp vai hoặc chấn thương thể thao cần thực hiện vật lý trị liệu để phục hồi chức năng. Liệu pháp cũng hỗ trợ quá trình hồi phục sau phẫu thuật vùng cổ, vai hoặc lưng trên, giúp giảm đau và tăng khả năng vận động;
• Hạn chế vận động hoặc cứng khớp: Vật lý trị liệu phù hợp với người gặp tình trạng hạn chế vận động hoặc cứng khớp, chẳng hạn như không thể quay, cúi, ngửa cổ hay vận động vai bình thường. Nguyên nhân có thể do lâu ngày ít vận động hoặc mắc các bệnh mạn tính, khiến cơ và khớp bị kém linh hoạt;
• Ngăn ngừa tái phát và duy trì sức khỏe: Người có nguy cơ đau mỏi cổ vai gáy do nghề nghiệp như nhân viên văn phòng, lái xe hay vận động viên cũng nên áp dụng liệu pháp này. Vật lý trị liệu giúp duy trì tư thế đúng, cải thiện sức mạnh cơ bắp và phòng tránh tổn thương trong tương lai, từ đó bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Những phương pháp vật lý trị liệu cổ vai gáy

>>>> Xem ngay: Vật lý trị liệu khớp gối: Các phương pháp và lưu ý quan trọng

Vật lý trị liệu bằng các tác nhân vật lý

Phương pháp này không yêu cầu bệnh nhân vận động mà tập trung sử dụng các yếu tố vật lý để giảm đau, thư giãn cơ và hỗ trợ phục hồi chức năng. Một số kỹ thuật phổ biến gồm:

• Chườm nóng hoặc lạnh: Đây là liệu pháp đơn giản nhưng hiệu quả, giúp giảm sưng đau và thư giãn cơ bị căng cứng. Chườm nóng tăng lưu thông máu, trong khi chườm lạnh có tác dụng giảm viêm. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể kết hợp chườm nóng – lạnh luân phiên để tối ưu hiệu quả;
• Xoa bóp và massage trị liệu: Phương pháp này giúp làm mềm cơ, giảm căng cơ và cải thiện tình trạng cứng khớp, đặc biệt hữu ích cho vùng cổ, vai và gáy;
• Điện xung trị liệu: Sử dụng dòng điện tác động lên các cơ và dây thần kinh, giúp giảm đau, kích thích co cơ và thúc đẩy quá trình lành mô. Một kỹ thuật phổ biến là TENS (kích thích dây thần kinh qua da) để cải thiện triệu chứng đau nhức cổ vai gáy;
• Siêu âm trị liệu: Thông qua sóng âm năng lượng cao, siêu âm truyền vào mô cơ, tạo cảm giác ấm nhẹ, giúp thư giãn cơ, giảm đau và tăng cường lưu thông máu;
• Xung kích (Shockwave): Sử dụng sóng cơ học để hỗ trợ điều trị viêm gân, vôi hóa và các vết thương mạn tính;
• Laser sinh học: Tác động lên mô bị tổn thương, giảm viêm, giảm đau cấp tính và thúc đẩy quá trình phục hồi;
• Radio trúng đích: Sóng radio giúp giảm phù nề, giảm co thắt cơ và hỗ trợ phục hồi chức năng;
• Từ trường siêu dẫn: Khử cực thần kinh cơ, kích thích cơ bắp và cải thiện vận động khớp;
• Kéo giãn cột sống cổ bằng máy: Máy kéo giãn cột sống dựa trên nguyên lý cơ học, điều chỉnh lực, chế độ và thời gian phù hợp. Phương pháp này giúp giảm đau, thư giãn cơ và cải thiện rối loạn chức năng cột sống cổ.

Vận động trị liệu

Phương pháp này yêu cầu bệnh nhân tự vận động thông qua các bài tập và động tác chuyên biệt, nhằm tăng sức mạnh, linh hoạt cơ và cải thiện tư thế. Mục tiêu là giảm đau, duy trì sự ổn định cột sống và ngăn ngừa căng thẳng cơ bắp. Các dạng bài tập chính gồm:

• Bài tập kéo giãn cổ: Tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên các cơ vùng cổ để cải thiện tầm vận động và giảm căng cứng;
• Bài tập tăng cường sức mạnh cơ: Giúp cải thiện chức năng cơ cổ, vai và lưng trên, hỗ trợ cột sống, điều chỉnh tư thế và giảm đau;
• Tập thể dục nhịp điệu: Hoạt động như đi bộ nhanh, đạp xe, bơi giúp tăng lưu lượng máu, cải thiện nhịp thở tim phổi, tác động nhẹ nhàng không gây áp lực lên cột sống;
• Tập thể dục dưới nước: Sử dụng môi trường nước để giảm áp lực lên cột sống nhưng vẫn duy trì hiệu quả vận động cơ, thích hợp cho những trường hợp đau nặng ở cổ, vai, gáy hoặc lưng.

Thông thường, kế hoạch điều trị sẽ kết hợp cả hai hình thức này theo từng giai đoạn. Giai đoạn đầu tập trung chủ yếu vào các phương pháp vật lý trị liệu để giảm đau và thư giãn cơ, sau đó kết hợp vận động trị liệu nhằm phục hồi sức mạnh, linh hoạt và duy trì kết quả lâu dài.

Vật lý trị liệu cổ vai gáy là phương pháp hiệu quả giúp giảm đau, cải thiện linh hoạt và phục hồi chức năng. Việc áp dụng kết hợp giữa các tác nhân vật lý và vận động trị liệu không chỉ hỗ trợ điều trị các triệu chứng cấp tính mà còn phòng ngừa tái phát, duy trì tư thế và sức khỏe lâu dài. Nhờ đó, người bệnh có thể trở lại các hoạt động hàng ngày một cách an toàn, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống và hiệu quả chăm sóc sức khỏe tổng thể.

Trường Cao đẳng Y Dược Sài Gòn tổng hợp