Giải đáp Phục hồi chức năng khác Vật lý trị liệu không?

Hai khái niệm Vật lý trị liệu và Phục hồi chức năng thường được nhắc đến song song trong lĩnh vực Y học hiện đại. Vậy Phục hồi chức năng khác Vật lý trị liệu không? Cùng đi tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây để giúp người bệnh lựa chọn đúng dịch vụ điều trị, đồng thời hỗ trợ các nhân viên Y tế phối hợp hiệu quả hơn trong quá trình chăm sóc sức khỏe. 

Tìm hiểu về Phục hồi chức năng và Vật lý trị liệu

>>>> Xem ngay: Phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng: Mục đích, đặc điểm và hình thức

Phục hồi chức năng

Phục hồi chức năng (PHCN) là một lĩnh vực rộng trong Y học, bao gồm nhiều phương pháp và chuyên ngành nhằm giúp người bệnh lấy lại khả năng vận động, sinh hoạt, học tập và làm việc sau khi bị chấn thương, bệnh tật hoặc khuyết tật. Mục tiêu cao nhất của Phục hồi chức năng là giúp người bệnh tái hòa nhập xã hội, sống độc lập và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phục hồi chức năng không chỉ tập trung vào điều trị triệu chứng mà còn chú trọng đến phát triển toàn diện thể chất, tâm lý và xã hội của người bệnh. Các chuyên viên Phục hồi chức năng thường làm việc trong nhóm đa ngành gồm bác sĩ, kỹ thuật viên Vật lý trị liệu, chuyên viên ngôn ngữ trị liệu, hoạt động trị liệu, tâm lý trị liệu và đôi khi có cả nhân viên xã hội.

Phạm vi của Phục hồi chức năng rất rộng, bao gồm:

• Phục hồi vận động sau tai biến mạch máu não, chấn thương tủy sống, gãy xương, bại liệt, chấn thương sọ não…
• Hỗ trợ trẻ em khuyết tật, chậm phát triển vận động hoặc trí tuệ;
• Phục hồi khả năng nói, nuốt, nghe sau phẫu thuật hoặc chấn thương;
• Hỗ trợ tâm lý, giúp người bệnh vượt qua khủng hoảng sau chấn thương.

Như vậy, Phục hồi chức năng là một quá trình toàn diện và lâu dài, hướng đến mục tiêu tối đa hóa khả năng độc lập của người bệnh trong cuộc sống.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu (VLTL) là một chuyên ngành nằm trong hệ thống Phục hồi chức năng, tập trung vào việc sử dụng các yếu tố vật lý tự nhiên hoặc nhân tạo như điện, nhiệt, nước, ánh sáng, sóng siêu âm, bài tập vận động… để điều trị, phòng ngừa và Phục hồi chức năng cơ thể.

Vật lý trị liệu có thể được xem là một phương pháp điều trị không dùng thuốc nhằm cải thiện khả năng vận động, giảm đau, tăng sức mạnh cơ bắp và Phục hồi chức năng của các cơ quan bị tổn thương. Các kỹ thuật thường được áp dụng trong Vật lý trị liệu bao gồm:

• Điện trị liệu: sử dụng dòng điện để kích thích thần kinh, giảm đau, tăng lưu thông máu;
• Nhiệt trị liệu: dùng nhiệt nóng hoặc lạnh để giảm viêm, giảm co cứng cơ;
• Thủy trị liệu: dùng nước và áp lực nước trong điều trị vận động;
• Bài tập vận động trị liệu: tăng cường sức mạnh cơ, độ dẻo dai và cải thiện thăng bằng;
• Xoa bóp trị liệu: giúp thư giãn cơ, giảm đau và hỗ trợ lưu thông tuần hoàn.

Như vậy, Vật lý trị liệu là một phần quan trọng trong quá trình Phục hồi chức năng nhưng không bao trùm toàn bộ lĩnh vực này.

Điểm giống nhau giữa Vật lý trị liệu và Phục hồi chức năng

Cả hai lĩnh vực đều sử dụng các phương pháp không dùng thuốc, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh, gia đình và đội ngũ chuyên môn để đạt hiệu quả lâu dài. Những điểm tương đồng có thể kể đến như:

• Cùng hướng đến mục tiêu phục hồi sức khỏe cho người bệnh, giúp họ trở lại sinh hoạt bình thường;
• Đều sử dụng phương pháp không dùng thuốc, tập trung vào điều trị bảo tồn, an toàn và hiệu quả lâu dài;
• Đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh, gia đình và đội ngũ chuyên môn;
• Có thể được áp dụng cho nhiều đối tượng: người sau phẫu thuật, tai biến, người cao tuổi, trẻ em khuyết tật, người bị chấn thương thể thao hoặc bệnh nhân mắc bệnh mãn tính như thoái hóa cột sống, viêm khớp, Parkinson…

Sự khác biệt giữa Phục hồi chức năng và Vật lý trị liệu

Mặc dù có nhiều điểm tương đồng, Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng lại khác nhau về phạm vi, mục tiêu và đối tượng áp dụng. Việc hiểu rõ sự khác biệt này giúp lựa chọn phương pháp phù hợp, từ đó tối đa hóa khả năng hồi phục và tái hòa nhập xã hội cho người bệnh.

Từ bảng trên có thể thấy: Vật lý trị liệu là một phần cốt lõi trong tiến trình Phục hồi chức năng toàn diện, đóng vai trò quan trọng trong việc khôi phục vận động nhưng chưa đủ để người bệnh hoàn toàn tái hòa nhập cuộc sống nếu không có các phương pháp hỗ trợ khác.

Vai trò kết hợp giữa hai lĩnh vực

>>>> Tìm hiểu: Điều kiện mở phòng khám Phục hồi chức năng

Trên thực tế, Phục hồi chức năng và Vật lý trị liệu không tồn tại tách biệt mà luôn bổ trợ và đan xen trong suốt quá trình điều trị của người bệnh. Nếu ví Phục hồi chức năng như một hành trình dài giúp người bệnh tái hòa nhập cuộc sống thì Vật lý trị liệu chính là điểm khởi đầu quan trọng giúp cơ thể sẵn sàng cho hành trình đó.

Ở giai đoạn đầu sau chấn thương hoặc phẫu thuật, người bệnh thường gặp các vấn đề như đau, co cứng cơ, hạn chế vận động. Lúc này, Vật lý trị liệu đóng vai trò chủ đạo, giúp giảm đau, duy trì sức cơ, cải thiện tầm vận động khớp và ngăn ngừa biến chứng như teo cơ, cứng khớp. Các phương pháp như điện trị liệu, nhiệt trị liệu, siêu âm trị liệu hay tập vận động được áp dụng nhằm tạo nền tảng thể chất ban đầu.

Khi tình trạng ổn định hơn, người bệnh bước vào giai đoạn Phục hồi chức năng toàn diện. Lúc này, ngoài Vật lý trị liệu, họ còn được hướng dẫn hoạt động trị liệu (tập làm các công việc thường ngày như tự mặc quần áo, ăn uống, vệ sinh cá nhân), ngôn ngữ trị liệu (tập nói, tập nuốt) và hỗ trợ tâm lý xã hội.

Bên cạnh đó, quá trình kết hợp giữa hai lĩnh vực còn đòi hỏi sự phối hợp liên ngành giữa Bác sĩ, kỹ thuật viên và gia đình người bệnh. Khi mỗi bên cùng hiểu rõ vai trò của mình, quá trình phục hồi trở nên hiệu quả, rút ngắn thời gian điều trị và giúp bệnh nhân sớm quay lại cuộc sống bình thường.

 Ví dụ:

• Sau tai biến mạch máu não, bệnh nhân được Vật lý trị liệu để tập đi, tập vận động tay chân;
• Tiếp theo, họ cần Phục hồi chức năng toàn diện với hoạt động trị liệu (tập tự chăm sóc bản thân), ngôn ngữ trị liệu (tập nói, nuốt) và hỗ trợ tâm lý để hòa nhập xã hội.

Sự kết hợp này giúp không chỉ phục hồi khả năng vận động mà giúp người bệnh phục hồi cả thể chất lẫn tinh thần, hướng tới cuộc sống độc lập, điều mà chỉ riêng Vật lý trị liệu không thể đảm nhận trọn vẹn.

Phục hồi chức năng và Vật lý trị liệu tuy không phải là một nhưng có mối quan hệ gắn bó chặt chẽ. Hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp người bệnh lựa chọn đúng hướng điều trị mà còn giúp cộng đồng nhận thức sâu sắc hơn về vai trò của ngành Phục hồi chức năng, một lĩnh vực nhân văn, bền vững và ngày càng quan trọng trong hệ thống Y tế hiện đại.

Trường Cao đẳng Y Dược Sài Gòn tổng hợp