Thảo dược Hoàng bá được chỉ định điều trị bệnh lý gì?

Hoàng bá có công dụng như thế nào trong quá trình điều trị bệnh? Liều lượng sử dụng được chỉ định ra sao? Dưới đây các chuyên gia hàng đầu sẽ bật mí đến với mọi người những thông tin liên quan đến các thắc mắc trên, các bạn cùng tìm hiểu chi tiết ở bài viết sau.

Tìm hiểu thông tin chung của dược liệu Hoàng bá

Hoàng bá là một cây gỗ to, cao tầm khoảng 10 - 17m hoặc hơn, cây là loại cây sống lâu năm. Vỏ thân dày, mặt ngoài sần sùi, mặt trong màu vàng, màu xám đến nâu xám Cành non có màu nâu tím.

>>> Tham khảo thêm các kiến thức hữu ích:

• Những công dụng Fructo-Oligosaccharides trong điều trị bệnh
• Hawaiian baby woodrose: Công dụng, Liều lượng & Cách sử dụng an toàn
• Calcium D-glucarate: Công dụng, Những thận trọng khi sử dụng

Lá kép mọc đối, hình trứng thuôn dài hoặc hình bầu dục, mép nguyên và đầu thuôn nhọn. Mặt trên lá màu lục sẫm, mặt dưới nhạt, có lông ở gân giữa, nhiều lông hơn và phân bố đều.

Cụm hoa mọc ở ngọn thân hoặc đầu cành thành chùy dài khoảng tầm 5 - 8m, màu vàng nhạt hoặc vàng lục. Quả thịt hình cầu, khi chín sẽ có màu tím và trong đó có chứa 2 - 5 hạt cứng. Mùa hoa thường nở vào tháng 5 - 7 , còn mùa quả sẽ vào tháng 10 - 12.

Cây Hoàng bá thường dễ nhầm lẫn với cây núc nác. Trên thực tế, người dân vẫn sử dụng vỏ cây núc nác thay cho vỏ cây Hoàng bá với cái tên gọi tương ứng là Hoàng bá nam.

Những bộ phận sử dụng của Hoàng bá

Nhằm để làm thuốc, mọi người dùng vỏ thân hoặc vỏ cành của cây, thu hoạch vào tháng 3 - 6, cạo bỏ lớp bần rồi mang đi phơi hoặc sấy khô. Khi sử dụng thì phải rửa sạch, ủ mềm rồi chế biến sao tẩm như sau:

+ Hoàng bá phiến: mang dược liệu đi ủ mềm, thái phiến chéo, rộng tầm khoảng 3 - 5mm, dài 5cm.

+ Hoàng bá sao: mang hoàng bá phiến vào nồi, sao nhỏ lửa cho đến khi có màu vàng đậm, hoặc đun nồi nóng già, cho dược liệu vào, đảo đều, sao cho đến khi có màu vàng đậm.

+ Hoàng bá tẩm rượu: Hoàng bá 10kg, rượu 2kg. Toàn bộ sẽ trộn đều, ủ trong thời gian 30 phút cho ngấm rồi dùng lửa nhỏ sao cho đến khô. Một cách khác là sao Hoàng bá phiến cho đến nóng già rồi vẩy rượu vào trộn đều, sao lửa nhỏ cho khô.

+ Hoàng bá than: mang hoàng bá phiến cho vào nồi, sao cho đến khi toàn bộ lớp bên ngoài thảo dược đen đều. Hãy để nguội, phun ít nước để trừ hỏa độc.

+ Hoàng bá tẩm muối: Hoàng bá 10kg, muối ăn 100g. Sử dụng nước pha muối để có một lượng vừa đủ trộn đều cùng với Hoàng bá. Sau khi để 30 phút cho nước muối ngấm đều, dùng lửa nhỏ sao đến khô. Ngược lại, các bạn có thể sao hoàng bá phiến đến nóng già rồi vẩy nước muối vào trộn đều, sao khô.

Những thành phần hóa học có trong Hoàng bá

Những thành phần hóa học chủ yếu trong bỏ Hoàng bá đó là những alkaloid như palmatin, jatrorrhizin, phellodendrin, berberin, magnoflorin, candicin.

Bên cạnh đó, còn có obaculacton, limonin, obacunon và những hợp chất phenolic,... Trong lá cây có amurensin,  phelamurin và những chất flavon như phelodendrosid với aglycon pphelamuretin, hyperin,…

Quả Hoàng bá có chứa những kihadalacton A và B, limonoid, 7 turucalan triterpenoid. Tinh dầu quả dược liệu này có chứa chứa myreen và geraniol.

Những công dụng của thảo dược Hoàng bá

Những nghiên cứu về công dụng của dược liệu Hoàng bá cho thấy rằng vị thuốc này có khả năng:

• Kháng nấm, ức chế một số nấm gây bệnh ngoài da.
• Kháng khuẩn với nhiều vi khuẩn gram dương và gram âm.
• Hạ huyết áp (thử nghiệm ở trên động vật).
• Kháng roi trùng nhưng không mạnh lắm.

Những công dụng khác: tinh dầu được chiết xuất từ quả và thành phần Myreen có công dụng long đờm (đã được tiến hành thử nghiệm ở trên chuột), phellodendrin có công dụng ức chế thần kinh trung ương (thử nghiệm ở chuột), gây liệt cơ kiểu curare nhưng yếu, obacunon sẽ tăng cường trương lực và biên độ co bóp của ruột (thử nghiệm ở trên thỏ),...

Theo Y học cổ truyền, Hoàng bá có vị đắng, tính hàn, được quy vào 2 kinh thận và bàng quang. Đây được xem là vị thuốc có công dụng thanh nhiệt, tá hỏa, trị táo thấp và giải độc. Hoàng bá muối có công dụng giáng hảo, tư âm.

Hoàng bá cũng được chỉ định để dùng điều trị bệnh tiêu chảy, chữa lỵ, hoàng đản, tiểu đục, mộng tinh và di tinh, tiểu ra máu, trĩ, mắt sưng đỏ, viêm âm đạo, loét miệng lưỡi, đái tháo đường, sưng tinh hoàn,...

Trong Y học hiện đại, những chế phẩm từ Hoàng bá được sử dụng điều trị thực nghiệm cho những bệnh lý như: 

• Viêm phổi.
• Viêm màng não.
• Lỵ trực trùng.
• Viêm âm đạo do roi trùng.
• Lao phổi.
• Viêm tai giữa của mủ.
• Viêm xoang hàm mạn tính.

Hướng dẫn về liều lượng sử dụng Hoàng bá

Liều lượng sử dụng hàng ngày được chỉ định dùng 4.5 - 10g, sẽ dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc hoàn tán. Nhưng cũng tùy thuộc vào từng tình trạng bệnh lý khi đó Hoàng bá sẽ được dùng sống, sao cháy hoặc được tẩm rượu sao.

Thường thì phía thầy thuốc sẽ phối hợp với nhiều vị thuốc lại với nhau.

Tổng hợp những bài thuốc dân gian của dược liệu Hoàng bá

Những giảng viên hàng đầu của Khoa Cao đẳng Dược TP HCM có chia sẻ đến với mọi người về các bài thuốc dân gian của dược liệu Hoàng bá như sau:

+ Điều trị di tinh, tiểu đục: Hoàng bá 640g, vỏ hến nung 640g, tán nhỏ thành bột mịn. Ngày sử dụng 2 lần, mỗi lần một thìa cafe (theo Hải Thượng Lãn Ông).

+ Chữa di mộng tinh: Hoàng bá 60g, thiên môn 40g, thục địa 40g, đảng sâm 40g, sa nhân 30g, thiên môn 40g, cam thảo 10g. Toàn bộ mang đi phơi khô rồi tán thành bột, trộn cùng với mật ong, vo thành viên bằng hạt ngô. Uống 3 lần/ ngày, mỗi lần uống 30 viên với nước nóng trước khi ăn 1h.

+ Chữa tình trạng viêm gan cấp tính, bụng trướng, sốt, đau vùng gan: Hoàng bá 16g, chỉ xác, đại hoàng hay chút chít, mộc thông, chi tử, nọc sởi mỗi vị 10g. Hãy sắc uống 1 thang/ ngày.

+ Điều trị tình trạng tiêu hóa kém, hoàng đản do bị viêm đường ruột: Hoàng bá 14g, cam thảo 6g, chi tử 14g. Hãy sắc uống với 600ml nước còn lại 200ml, chia làm 3 lần uống/ ngày.

+ Chữa lở loét miệng lưỡi: Hoàng bá cắt thành từng mẩu nhỏ và ngậm. Có thể nuốt nước.

Những lưu ý quan trọng khi dùng Hoàng bá

Để dùng Hoàng bá một cách an toàn và mang lại hiệu quả, các bạn cần phải tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ hay các vị thầy thuốc uy tín để được hỗ trợ tư vấn cụ thể. Một số thuốc, thực phẩm chức năng hoặc thảo dược khác mà bạn đang dùng có khả năng gây tương tác không như mong muốn với loại dược liệu này.

Trong suốt quá trình sử dụng, nếu như xuất hiện bất kỳ những triệu chứng nào bất thường, khi đó mọi người nên tạm ngừng dùng và báo cáo lại ngay với các bác sĩ.

Tìm hiểu về mức độ an toàn của thảo dược Hoàng bá

Hiện tại, chưa có đầy đủ thông tin về quá trình dùng Hoàng bá trong thời gian mang thai và cho con bú. Do đó, các bạn hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ trước khi dùng thảo dược này để điều trị bệnh.

Khả năng tương tác của dược liệu Hoàng bá như thế nào?

Hoàng bá sẽ có khả năng tương tác cùng với một số loại thuốc khác, thực phẩm chức năng hoặc các loại dược liệu khác bạn đang dùng. Nhằm để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi dùng, mọi người hãy tham khảo kỹ ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ trước khi dùng bất kỳ loại dược liệu nào khác.

Chắc hẳn với toàn bộ thông tin ở trên do giảng viên của Cao đẳng Y Dược TP HCM chia sẻ đã giúp cho mọi người được hiểu rõ về loại dược Hoàng bá và các bài thuốc dân gian điều trị bệnh. Nhưng mọi người lưu ý các thông tin ở trên chỉ mang tính chất tham khảo và sẽ không thay thế lời chỉ định ban đầu của các bác sĩ. Vì vậy, các bạn hãy tuân thủ theo đúng đơn thuốc đã được bác sĩ/ dược sĩ kê ban đầu.