Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh nói lắp hiệu quả

Nói lắp được biết đến là một trong những bệnh lý không gây ảnh hưởng đến tính mạng, tuy nhiên sẽ có mức độ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống như: thiếu tự tin trong cuộc sống, giao tiếp, người bệnh sẽ mặc cảm,... Vậy, bệnh nói lắp là gì? Đâu là những nguyên nhân nhận biết bệnh? 

Sơ lược về bệnh nói lắp

Nói lắp là một chứng bệnh không gây ảnh hưởng đến tính mạng của con người, nhưng nó sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh như: sẽ thiếu tự tin bản thân, bị hạn chế trong quá trình giao tiếp, luôn cảm thấy bị mặc cảm,...

>>> Tìm hiểu một số bệnh lý khác:

• Tìm hiểu về phương pháp điều trị túi thừa đại tràng biến chứng
• Thế nào là huyết áp kẹt? Cách điều trị bệnh hiệu quả
• Suy tim cấp ở trẻ em - Nguyên nhân & Triệu chứng nhận biết bệnh

Nói lắp chính là chứng bệnh xảy ra phổ biến ở những bé nhỏ và khiến các bậc phụ huynh phải lo lắng cho con trẻ của mình. Vậy, nói lắp là gì? Trẻ nói lắp phải làm như thế nào? Điều trị bệnh nói lắp như thế nào? Những thông tin này các bậc phụ huynh cần phải trao đổi với các bác sĩ để được hỗ trợ tư vấn cụ thể hơn.

Nói lắp được biết đến là một rối loạn nhịp điệu gồm có: những vấn đề liên quan đến sự liền mạch, trôi chảy khi đang nói như: lặp đi lặp lại một từ, kéo dài, một âm tiết nguyên âm/ phụ âm, đôi khi có thể dừng lại đột ngột khi đang nói, bởi nó có một từ hoặc âm tiết khó phát âm. Những người mắc chứng nói lắp, họ luôn biết rõ mình muốn nói điều gì, tuy nhiên không thể truyền đại được một cách trôi chảy khi nói.

Nói lắp được biết đến là một tình trạng gián đoạn không có chủ ý trong tính lưu loát lời nói bình thường.Theo đó, các gián đoạn không chủ ý có thể sẽ ảnh hưởng đến tình trạng giao tiếp thông thường, có ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp của một người trong một tình huống giao tiếp bằng lời nói, tình trạng sức khỏe về mặt cảm xúc cũng như xã hội.

Các giảng viên Khoa Cao đẳng Y Dược Sài Gòn có chia sẻ đến mọi người đến mọi người về 4 dạng nói lắp, gồm có:

+ Lắp một âm của âm tiết.

+ Lắp một âm tiết.

+ Lắp một đoạn của phát ngôn.

+ Thêm một âm tiết, một phát ngôn bất thường, hoặc dừng bất thường khi đang nói.

Nguyên nhân gây bệnh nói lắp

Đối với triệu chứng nói lắp có nhiều nguyên nhân gây nên, tuy nhiên được phân chia thành 2 nguyên nhân như sau:

1. Nguyên nhân bên trong

Do yếu tố di truyền, nguyên nhân chiếm ⅓ trường hợp: nói lắp có xu hướng di truyền trong gia đình. Nguyên nhân bẩm sinh bởi hệ thần kinh thực vật dễ bị kích thích.

2. Nguyên nhân bên ngoài

Môi trường cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến tình trạng nói lắp của bệnh nhân, đặc biệt là trẻ em:

+ Thói quen trong giai đoạn học nói: nói lắp từ nhỏ không được chỉnh sửa, dần dần biến thành thói quen nói lắp ở tuổi trưởng thành.

+ Mắc cảm tâm lý kéo dài: nói lắp chính là phương tiện che lấp một số khó khăn về tư duy, hoặc tâm lý e ngại với người lạ,...

+ Chấn thương sơ sinh: đối với các ca sinh khó phải sử dụng forceps kẹp vào đầu thai nhi nhằm lôi ra khỏi bụng của mẹ, hoặc với trẻ nhỏ bị ngã va đầu vào các vật cứng làm gây ảnh hưởng đến vùng ngôn ngữ Broca. Những yếu tố trên sẽ ảnh hưởng nhất định lên khả năng ngôn ngữ của trẻ.

+ Bệnh nhân mắc phải một bệnh ở não bộ, màng não như: viêm màng não, viêm não,... sau khi điều trị khỏi đã nhưng sẽ có khả năng để lại những di chứng tại vùng ngôn ngữ.

+ Một số bệnh lý của cơ quan phát âm như: dị tật của cơ quan phát âm, cử động miệng khó, nghe kém,..

Những triệu chứng nhận biết bệnh nói lắp

Nói lắp có thể biểu hiện khác nhau ở mỗi người, tính trạng nói lắp của từng người có thể trông có vẻ, nghe có vẻ sẽ khác nhau. Theo đó, những triệu chứng thường gặp khi nói lắp gồm có:

- Khi nói một từ, một câu hoặc một đoạn thường sẽ cảm thấy khó khăn.

- Sẽ kéo dài một từ, hoặc phát âm từ đó quá lâu.

- Sẽ căng cứng cả mặt, cổ và cả người mới có thể phát âm được bất kỳ một từ nào đó.

- Thường hay phát âm ra một từ “um” nếu như đang chuẩn bị nói một từ khó phát âm tiếp theo.

- Thường hay lo lắng khi đang nói chuyện.

- Đang nói có thể sẽ ngắt, nghỉ ở bất kỳ một vị trí nào của phát ngôn như: ở âm đầu từ, nhắc lại một đoạn, nhắc lại một từ,... hoặc nghỉ lấy hơi ở giữa chừng.

- Sẽ hạn chế trong quá trình giao tiếp.

Khi nói lắp sẽ kèm theo những cử chỉ như: rung hàm, thường hay chớp mắt liên tục, co giật phần đầu, giật cơ mặt, nắm chặt tay lại,...

Tình trạng nói lắp thường trở nên tồi tệ hơn khi người bệnh cảm thấy mệt mỏi, áp lực, lo lắng, thiếu tự tin đối với bản thân, nói chuyện với người lạ,... Nhưng khi nói chuyện với bản thân, hay với một người bạn thân thiết thì họ lại nói chuyện rất bình thường, rất trôi chảy.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh nói lắp

1. Tìm hiểu những phương pháp chẩn đoán bệnh nói lắp

Thông thường phía các bác sĩ sẽ là người khám bệnh, chẩn đoán những bệnh trên lâm sàng, nhưng đối với chứng nói lắp để có thể chẩn đoán cần phải được hỗ trợ từ phía các chuyên viên âm ngữ trị liệu.

Theo đó, có những phương pháp khác nhau để có thể chẩn đoán được chứng nói lắp, gồm có:

+ Cách đoán bằng cách cho trẻ đọc to.

+ Có thể sẽ tiến hành quay phim, hoặc ghi lại lúc trẻ đang nói chuyện.

+ Thực hiện lượng giá trên người đang mắc phải triệu chứng nói lắp. Theo đó, cách chẩn đoán này sẽ có khả năng xác định được độ nặng của chứng nói lắp, trên cơ sở đó sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Bên cạnh đó, trong suốt buổi lượng giá các chuyên viên âm ngữ sẽ:

+ Đưa ra những câu hỏi có liên quan đến chứng nói lắp.

+ Hãy thảo luận về những lựa chọn điều trị.

+ Tiến hành đo lường về độ nặng của tình trạng nói lắp trong suốt những cuộc nói chuyện khác nhau.

Thăm khám lâm sàng, cho tiến hành làm xét nghiệm:

- Để có thể loại trừ được những vấn đề sức khỏe ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ của người bệnh như: gặp phải vấn đề về thị giác.

- Khi phía các bác sĩ tiến hành khám lâm sàng, sẽ hỏi phía người bệnh về một số câu hỏi, xem và chú ý về cách nói chuyện của người bệnh.

2. Phương pháp điều trị bệnh nói lắp hiệu quả

Về mục đích điều trị triệu chứng nói lắp ở người lớn và trẻ em sẽ không giống nhau. Theo đó, điều trị cho trẻ sẽ tập trung trong việc loại bỏ được triệu chứng nói lắp, còn điều trị cho người lớn sẽ tập trung vào kiểm soát được các hành vi nói lắp, làm giảm được sự lo lắng mang tính xã hội đi kèm với tình trạng rối loạn này. Theo đó, phương pháp điều trị bệnh lý này được chỉ định cụ thể như sau:

2.1. Sửa tật nói lắp

* Tập thư giãn

• Đi kèm với việc sửa tật nói lắp đó là phải tập thư giãn.
• Mỗi ngày hãy tiến hành thực hiện 1 - 2 lần trong thời gian khoảng 10 - 15 phút tập ngồi, hít sâu, thở chậm. Hãy tập thổi ra nhẹ, kéo dài.
• Trước khi nói cần phải để trẻ hít sâu, thở ra thật nhẹ nhàng trong khoảng 3 - 5 nhịp.
• Cần phải động viên trẻ nói chậm, các người xung quanh phải nói chậm khi giao tiếp cùng với trẻ. Đợi để trẻ chủ động bắt đầu.

* Sửa nhịp điệu nói

- Hãy nói câu ngắn khoảng 2 - 3 từ: cần phải nói nói chậm, dùng câu ngắn. Sau khi nói xong thì nên nghỉ nhằm để chuẩn bị cho câu nói tiếp theo.

- Một thời gian dài, sau khi đỡ lắp, thì mới nói một câu dài hơn, khoảng từ 4 - 5 từ. Cũng cần phải nói chậm. Trường hợp nói lắp trong một tình huống nhất định.

- Cần phải tiến hành phục hồi chức năng nói ngọng, nói lắp và thất ngôn 17, hay với một số người nhất định, cần phải được thư giãn trước khi muốn giao tiếp với người đó.

- Cũng có thể chủ động tập dượt nói trong một số tình huống, hoặc nhìn người đó hoặc có thể tập nói một mình. Hãy nói chậm rồi nói nhanh, nói nhỏ rồi nói to.

2.2. Phía chuyên gia tâm lý hỗ trợ tư vấn

Theo đó, chuyên gia tâm lý sẽ nói chuyện với trẻ, nhằm tìm ra được nguyên nhân về tâm lý. Đối với những trao đổi này sẽ giúp cho trẻ được tự tin hơn, giảm đi được những căng thẳng tâm lý khi giao tiếp.

2.3. Can thiệp giáo dục

Giáo viên sẽ trao đổi, bàn bạc nhằm khắc phục tình trạng nói lắp đối với trẻ. Một mặt sẽ giảm được những căng thẳng cho trẻ khi giao tiếp, đợi lâu hơn để trẻ có thể nói chậm. Các môn đọc, hay trả bài miệng có thể chọn các vấn đề đơn giản nhằm để cho trẻ nói trước lớp. Động viên, hãy khen trẻ nhằm giúp cho chúng được tự tin hơn khi đứng trước lớp, hoặc đám đông.

Bên cạnh đó, giáo viên động viên những trẻ em khác lớp nhằm giúp cho trẻ bằng cách không được trêu chọc, không khuyến khích về hành vi nói lắp của trẻ nhỏ,...

2.4. Hãy khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động xã hội

+ Hãy khuyến khích trẻ tham gia vào những hoạt động nhóm ở trường, hoặc ở cộng đồng. Hãy vui chơi, tham gia vào những hoạt động tập thể nhằm giúp cho trẻ được tự tin hơn, nhận thức được bản thân và có thêm được nhiều cơ hội để giao tiếp hơn.

+ Trường hợp thanh thiếu niên, hoặc người lớn mắc bệnh nói lắp nhiều cần phải tư vấn cho họ được một công việc phù hợp và lĩnh vực hoạt đòi hỏi về giao tiếp nhiều.

Ngoài ra, trong quá trình giao tiếp với người mắc phải chứng nói lắp không cư xử với một cách khác biệt, cụ thể:

• Không được xen ngang họ khi đang nói chuyện, hoặc trong trường hợp họ như đang có vẻ bị mắc ‘kẹt” trong một vài từ.
• Cần phải để cho họ kết thúc một câu nói của họ.
• Cũng không được sửa lỗi trong lời nói của họ, sửa chỉnh một người đang nói lắp có thể sẽ khiến cho họ thấy bối rối, trở nên lo lắng, theo đó, cả 2 cảm giác này sẽ khiến cho tình trạng nói lắp này trở nên tồi tệ hơn.

Những thông tin được chia sẻ ở trên nhằm giúp cho mọi người được hiểu rõ hơn về triệu chứng nói lắp là gì, các nguyên nhân và triệu chứng nhận biết bệnh. Người mắc phải triệu chứng này thường xuyên tuân thủ theo đúng những lời khuyên các bác sĩ để tình trạng bệnh được cải thiện tốt hơn mỗi ngày.