Những bài thuốc dân gian có liên quan đến dược liệu ngũ gia bì

Ngũ gia bì có công dụng như thế nào đối với tình trạng sức khỏe? Liều lượng sử dụng được chỉ định điều trị bệnh ra sao? Toàn bộ những thông tin quan trọng này mọi người nên trao đổi kỹ với các bác sĩ/ dược sĩ và các bác sĩ Đông Y để được hỗ trợ tư vấn cụ thể trước khi dùng.

Tổng quan thông tin chung về dược liệu ngũ gia bì

Ngũ gia bì là loại cây bụi mỡ, chiều cao khoảng 1 - 7m, mọc dựa. Cành vươn dài có gai. Lá kép chân vịt, sẽ mọc so le, gồm 3 - 5 lá chét (thông thường là 3), hình bầu dục/ thuôn, góc tròn và đầu nhọn. 2 mặt lá đều nhẵn, mặt trên thường sẫm bóng, mép có khía răng to, gân lá có gai.

>>> Tìm hiểu thêm về công dụng của một số thảo dược khác:

• Tìm hiểu về liều lượng sử dụng nguyệt quế điều trị bệnh
• Dùng nhung hươu điều trị bệnh cần phải lưu ý những gì?
• Những bài thuốc dân gian có dược liệu ngưu tất

Cụm hoa ngũ gia bì sẽ mọc  ở đầu cành, cuống dài tầm 3 - 4cm. Hoa nhỏ, màu trắng đục, cánh hoa hình tam giác. Quả mọng, hình cầu dẹt, khi chín sẽ có màu đen, bên trong sẽ chứa 2 hạt.

Toàn cây ngũ gia bì có tinh dầu thơm. Mùa hoa sẽ rơi vào tháng 9 - 11, mùa quả thường rơi vào tháng 12 đến tháng 1.

Những bộ phận sử dụng của dược liệu ngũ gia bì

Mọi người thường dùng vỏ rễ ngũ gia bì, hoặc vỏ thân thu hái vào mùa đông rửa sạch, mang đi phơi khô hoặc là sấy khô.

Các thành phần hóa học của ngũ gia bì

Lá và cành dược liệu ngũ gia bì có chứa tinh dầu thơm bao gồm hơn 60 thành phần. Trong đó, những chất chính đó là sabinen, terpinen-4-ol, α-pinen, ꞵ-pinen và p. cymen.

Bên cạnh đó, trong vỏ rễ, vỏ thân và lá còn phát hiện ra nhiều hợp chất khác nhau như nevadensin, 3α, 11α-dihydroxy-23-oxylup-20(29)-en-28-oic, taraxerol,...

Công dụng của ngũ gia bì như thế nào?

Theo như thử nghiệm ở trên chuột cho thấy ngũ gia bì có công dụng kích thích tâm thần nhưng sẽ không làm thay đổi hoạt tính enzyme monoamin oxydase ở trong não và gan. Nước sắc và dịch chiết cồn từ loại vỏ cây này có công dụng làm tăng hoạt động tự nhiên của động vật được thí nghiệm.

Bên cạnh đó, dược liệu này còn có khả năng tăng cường công dụng gây co giật của strychnin và pentetrazol.

Vị thuốc này có  tính đắng, tính mát, cay, quy vào 3 kinh can, phế, thận. Vị thuốc này có công dụng giải độc, thanh nhiệt, lợi thấp, khu phong, thư cân và hoạt lạc.

Theo như một số kinh nghiệm dân gian, ngũ gia bì được xem là vị thuốc bổ làm mạnh gân xương, lưng gối mỏi đau, chữa thấp khớp, trẻ em chậm biết đi.

Tại Trung Quốc, ngũ gia bì được sử dụng chữa cảm mạo, ho đờm có máu, sốt cao, hoàng đản, sỏi đường tiết niệu, bạch đới và mụn nhọt.

Hướng dẫn về liều dùng ngũ gia bì trong điều trị bệnh

Thông thường mọi người sẽ được chỉ định dùng 6 - 12g/ ngày, sử dụng ở dạng sắc thuốc hoặc ngâm rượu uống.

Những bài thuốc dân gian có dược liệu ngũ gia bì

Những giảng viên hàng đầu của Cao đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ đến với mọi người về một số bài thuốc dân gian có dược liệu ngũ gia bì cụ thể như sau:

* Chữa đau khắp mình mẩy, đau xương, đau lưng

Tiến hành thái nhỏ ngũ gia bì, sao vàng tầm khoảng 100g ngâm cùng với 1 lít rượu trắng 30º, để trong khoảng 10 - 15 ngày, thỉnh thoảng hãy lắc đều. Sử dụng 30ml/ ngày rượu ngâm vào buổi tối trước khi đi ngủ.

* Chữa tay chân run rẩy không cần nắm được, miệng lập cập

Ngũ gia bì 30g, nhục quế (bỏ vỏ ngoài) 6g, ngưu tất, thạch hộc mỗi vị 24g, gừng khô 3g. Tiến hành sắc lấy nước uống.

* Chữa bạch đới, kinh nguyệt khó

Rễ ngũ gia bì 9g, hồng ngưu tất 6g. Toàn bộ mang đi sắc lấy nước uống.

* Chữa sưng đau những khớp kéo dài và hạn chế vận động

Ngũ gia bì 16g, nam tục đoạn 20g, ngải diệp 16g, bưởi bung 16g, cát căn 16g, trinh nữ 16g, đổ nước 4 bát. Tiến hành sắc lấy còn 2 bát và chia thành 2 lần uống/ ngày.

* Tráng cốt, trẻ chậm biết đi, trị chứng mềm yếu gân xương, chữa liệt dương

Ngũ gia bì 3 - 5g, ngưu tất 3 - 5g, mộc qua 3 - 5g. Sắc toàn bộ lấy nước uống hoặc tán bột, uống cùng với một ít rượu loãng, hãy uống mỗi ngày. Dùng cho trẻ bị suy dinh dưỡng, chậm biết đi và còi xương.

Ngũ gia bì 40g, xích thược 40g, đương quy 40g, mẫu đơn bì 40g. Những vị thuốc ở trên mang đi tán bột. Sử dụng 2 lần/ ngày, uống 5 - 8g/ ngày. Điều trị tình trạng phụ nữ bị lao lực, hơi thở ngắn, suy nhược cơ thể, sốt, ra mồ hôi nhiều và không muốn ăn uống.

* Chữa chứng thống phong (những khớp sưng đau đột ngột, toàn thân mệt mỏi, đi lại khó khăn)

Ngũ gia bì 16, trinh nữ 16g, rễ cỏ xước 20g, bồ công anh 16g, nam tục đoạn 16g, tất bát 12g, cát căn 16g, cà gai leo 16g, đơn hoa 16g, đinh lăng 16g, quế 10g, xương bồ 16g, kinh giới 16g. Sắc lấy nước uống 1 thang/ ngày. 

Lưu ý trước khi sử dụng ngũ gia bì

Ngũ gia bì có tính vị cay ôn, làm tổn hại phần âm và sẽ hỗ trợ phần hỏa nên người âm hư hỏa vượng không nên sử dụng.

Nhằm sử dụng an toàn và  có hiệu quả, mọi người cần phải tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ hay các vị thầy thuốc Đông Y trước khi sử dụng. Một số loại thuốc, thực phẩm chức năng hoặc thảo dược khác mà bạn đang dùng sẽ có khả năng gây ra tương tác không như mong muốn.

Trong suốt quá trình sử dụng, nếu như xuất hiện những triệu chứng bất thường, khi đó mọi người nên tạm ngừng sử dụng và thông báo ngay lập tức cho các bác sĩ.

Mức độ an toàn & Khả năng tương tác của ngũ gia bì

Hiện tại, không có đầy đủ thông tin về quá trình dùng dược liệu ngũ gia bì trong thời gian mang thai và cho con bú. Do đó, mọi người hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại dược liệu nào đó.

Ngũ gia bì sẽ có khả năng tương tác cùng với một số loại thuốc, dược liệu hay các loại thực phẩm chức năng khác mà bạn đang dùng. Nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng, mọi người hãy tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại dược liệu nào khác.

Toàn bộ những thông tin ở trên do giảng viên Cao đẳng Y Dược TP HCM chia sẻ nhằm giúp cho mọi người được hiểu rõ hơn về công dụng của dược liệu ngũ gia bì. Tuy nhiên, mọi người lưu ý đây chỉ là các thông tin mang tính chất tham khảo và sẽ không thay thế lời chỉ định ban đầu mà bác sĩ/ dược sĩ đã kê đơn.