Thực trạng và triển vọng ngành Dược Việt Nam

Ngành Dược Việt Nam hiện đang trải qua giai đoạn phát triển mạnh mẽ, phản ánh sự gia tăng nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sự đổi mới trong công nghệ Y Dược. Tuy nhiên, ngành vẫn đang gặp nhiều vấn đề cần quan tâm và chú trọng.

Tổng quan về ngành Dược Việt Nam

Nghề Dược là công việc liên quan đến ngành Dược phẩm (thuốc Đông y và Tây Y). Ngành Dược được phân thành nhiều lĩnh vực như: nghiên cứu thuốc mới, sản xuất thuốc gọi là ngành công nghiệp bào chế; Kinh doanh phân phối và cung ứng thuốc, quản lý dược, kiểm nghiệm thuốc (để đảm bảo chất lượng dược phẩm khi cung ứng ra thị trường).

Người hành nghề Dược gọi là được gọi là thầy thuốc hoặc gọi là Dược sĩ. Công việc của Dược sĩ là giới thiệu thuốc mới và bán thuốc theo đơn kê của các Bác sĩ. Dược sĩ cũng là người trực tiếp làm việc trong các công ty dược chuyên sản xuất dược phẩm (công nghiệp bào chế thuốc), kinh doanh dược phẩm (công ty phân phối và cung ứng thuốc) hoặc cơ sở quản lý dược, kiểm tra chất lượng thuốc (kiểm nghiệm thuốc), nghiên cứu thuốc mới của Bộ Y tế hoặc các tổ chức Y tế tư nhân khác. Hiện nay, tất cả các sinh viên học Đại học, Cao đẳng Dược sẽ có cơ hội trở thành Dược sĩ của các cơ sở Y tế, bệnh viện lớn...

Ngành Dược Việt Nam hiện nay

Sản phẩm của nghề dược là thuốc rất phong phú về chủng loại, bao gồm các loại thuốc Tây Y (Tân dược) và thuốc Đông Y (Đông dược) với chức năng phòng và trị bệnh, nâng cao sức khỏe cho con người.

Trong cuộc sống hàng ngày, mọi người đều cần và sử dụng thuốc ở mức độ khác nhau từ thuốc bổ thông thường đến những loại thuốc đặc biệt để trị các chứng bệnh nan Y. Vì vậy, sản phẩm của nghề dược mang tính phổ thông cao. Sản phẩm dược (thuốc) ở Việt Nam được phân làm hai loại căn cứ trên nguồn gốc thuốc:

Tân dược

Tân dược du nhập vào nước ta cùng với Y học hiện đại (Tây Y) nên thường gọi là thuốc tây. Đó là những loại thuốc được sản xuất từ hóa chất, một số loại vi nấm, hợp chất từ cây cỏ bào chế dưới dạng tinh khiết hoặc một số hợp chất tự nhiên bán tổng hợp thành chất khác. Một số ít tân dược được bào chế từ sản phẩm động vật.

Tân dược có hiệu lực trị bệnh mạnh, tiện dụng. Tuy nhiên, nguồn gốc chủ yếu của Tân dược là từ hóa chất nên có thể gây một số phản ứng phụ tác dụng bất lợi cho người bệnh.

Đông dược

Đông dược gắn liền với Đông Y, là những thuốc có nguồn gốc từ thực vật (Dược liệu) như cây cỏ, thân, lá củ, quả, khoáng vật, động vật. Hiện nay, một số Đông dược vẫn được bào chế theo phương pháp cổ truyền, số khác được bào chế dưới dạng hiện đại như viên nén, viên nang, chè tan… để tăng thêm độ tiện dụng cho người dùng.

Đông dược có hiệu lực trị bệnh tác dụng chậm hơn Tân dược nhưng đông dược lại có thể giải quyết một số căn bệnh mãn tính theo cơ chế điều hòa cân bằng cho cơ thể. Đây chính là điểm mạnh riêng của Đông dược mà Y học hiện đại không thể phủ nhận.

Thực trạng ngành Dược Việt Nam hiện nay

Ngành Dược Việt Nam hiện tại đang chứng kiến nhiều bước phát triển đáng kể nhưng cũng đối mặt với không ít thách thức. Một số đặc điểm nổi bật có thể kể đến:

Quy mô và thị trường

Việt Nam là một trong những thị trường dược phẩm phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á, với tốc độ tăng trưởng bình quân 10-12% mỗi năm. Quy mô thị trường năm 2023 ước tính đạt khoảng 8-9 tỷ USD và dự kiến tiếp tục tăng trưởng nhờ vào dân số đông và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng cao.

Sản xuất và cung ứng

Hiện nay, cả nước có hơn 250 doanh nghiệp sản xuất dược phẩm, trong đó tập trung nhiều ở các công ty tư nhân và nhà nước. Dù có sự cải thiện, ngành Dược Việt Nam vẫn phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu (khoảng 90%), chủ yếu từ Trung Quốc và Ấn Độ. Các nhà máy sản xuất dược phẩm đạt tiêu chuẩn WHO-GMP (thực hành sản xuất tốt) đang tăng về số lượng nhưng vẫn cần nâng cao chất lượng để đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế cao hơn như EU-GMP, FDA.

Hệ thống phân phối

Hệ thống phân phối thuốc tại Việt Nam vẫn chưa hoàn toàn đồng bộ giữa các nhà thuốc tư nhân và bệnh viện. Số lượng nhà thuốc đạt chuẩn GPP (thực hành tốt phân phối thuốc) ngày càng tăng nhưng việc quản lý và kiểm soát chất lượng vẫn gặp khó khăn.

Đổi mới và ứng dụng công nghệ

Ngành Dược đang dần ứng dụng công nghệ mới, từ sản xuất đến phân phối, nhằm nâng cao hiệu quả và giảm chi phí. Tuy nhiên, mức độ đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D) còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển thuốc mới.

Chính sách và hỗ trợ

Chính phủ Việt Nam đã đưa ra nhiều chính sách khuyến khích phát triển ngành Dược như ưu tiên nội địa hóa sản phẩm, khuyến khích hợp tác quốc tế và thúc đẩy công nghiệp dược liệu. Tuy nhiên, các quy định hành chính đôi khi gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc đưa sản phẩm ra thị trường.

Thiếu nhân lực

Lĩnh vực R&D là yếu tố then chốt để tạo ra các sản phẩm dược phẩm mới. Thế nhưng hiện nay, số lượng chuyên gia dược học có khả năng nghiên cứu chuyên sâu tại Việt Nam còn rất hạn chế. Đầu tư vào R&D trong ngành Dược chiếm tỷ lệ rất nhỏ (chỉ khoảng 2-5% doanh thu), dẫn đến việc thu hút và giữ chân nhân tài không đạt hiệu quả.

Số lượng sinh viên tốt nghiệp ngành Dược mỗi năm ngày càng tăng. Tuy nhiên, kỹ năng thực hành và khả năng đáp ứng yêu cầu công việc tại các cơ sở sản xuất, phân phối và nghiên cứu dược phẩm vẫn còn hạn chế.

Triển vọng ngành Dược Việt Nam năm 2025

Ngành Dược Việt Nam năm 2025 được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ với nhiều cơ hội bứt phá nhờ vào các yếu tố kinh tế, xã hội và chính sách hỗ trợ.

Tăng trưởng thị trường bền vững

Thị trường dược phẩm Việt Nam được dự báo sẽ đạt giá trị khoảng 10 tỷ USD vào năm 2025 nhờ dân số đông, tốc độ già hóa cao và nhận thức ngày càng tăng về sức khỏe. Nhu cầu sử dụng thuốc generic và thuốc điều trị bệnh mãn tính tiếp tục tăng, mở ra cơ hội cho các doanh nghiệp nội địa.

Đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D)

Với chính sách khuyến khích nội địa hóa sản phẩm dược và đầu tư R&D, các doanh nghiệp trong nước đang dần tập trung hơn vào phát triển các sản phẩm thuốc mới và các dược liệu từ thiên nhiên. Việc ứng dụng công nghệ sinh học, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) trong nghiên cứu thuốc được kỳ vọng sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Hội nhập quốc tế

Ngành Dược Việt Nam đang nỗ lực đạt được các tiêu chuẩn quốc tế như EU-GMP, FDA để tăng cơ hội xuất khẩu sang các thị trường lớn như Mỹ, EU và Nhật Bản. Các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA và CPTPP tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp dược Việt Nam tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chuyển đổi số và tự động hóa

Các doanh nghiệp dược phẩm đang đầu tư vào chuyển đổi số và tự động hóa sản xuất, giúp nâng cao hiệu quả và giảm chi phí. Bên cạnh đó, nền tảng thương mại điện tử và ứng dụng công nghệ trong phân phối thuốc cũng đang phát triển, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hiện đại.

Phát triển dược liệu và Y học cổ truyền

Việt Nam sở hữu nguồn dược liệu phong phú, với hơn 5.000 loài thực vật có giá trị Y học. Đây là cơ hội lớn để phát triển các sản phẩm dược liệu và thuốc Đông Y, đáp ứng cả thị trường trong nước và xuất khẩu.

Chính sách và hỗ trợ từ chính phủ

Chính phủ tiếp tục thúc đẩy chính sách ưu tiên ngành Dược, bao gồm hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất thuốc trong nước, giảm thuế nhập khẩu nguyên liệu và khuyến khích hợp tác công tư (PPP). Ngoài ra, hệ thống pháp lý ngày càng hoàn thiện hơn, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp.

Trên đây là cập nhật về thực trạng và triển vọng phát triển của ngành Dược Việt Nam. Với xu thế phát triển trong tương lai, ngành Dược Việt Nam hoàn toàn có thể vươn lên khẳng định vị thế trong khu vực và trên thế giới, đồng thời mở rộng cơ hội nghề nghiệp, đóng góp tích cực vào sự nghiệp chăm sóc sức khỏe cộng đồng.