ETC trong ngành Dược là gì? Đặc điểm và quy định thuốc ETC

Hiện nay, các loại thuốc được phân chia theo nhiều nhóm khác nhau để đảm bảo sử dụng đúng đối tượng và an toàn cho người bệnh. Bên cạnh nhóm thuốc OTC có thể mua không cần đơn còn có nhóm ETC với những đặc điểm và quy định chặt chẽ hơn. Cùng các thầy cô chuyên ngành Cao đẳng Dược tìm hiểu ETC trong ngành Dược là gì và cần tuân thủ những nguyên tắc nào khi sử dụng?

ETC trong ngành Dược là gì?

>>>> Giải đáp: QA trong ngành Dược là gì? Công việc, kỹ năng của nhân viên QA?

ETC trong ngành Dược là thuật ngữ dùng để chỉ thuốc kê đơn, viết tắt của Ethical Drugs hoặc Ethical Treatment Category. Đây là loại thuốc mà người bệnh chỉ có thể mua và sử dụng khi có đơn do bác sĩ chỉ định. Thuốc ETC thường được áp dụng trong điều trị các bệnh lý nặng, mãn tính hoặc những trường hợp cần dược chất có tác động mạnh.

Do tiềm ẩn nguy cơ gây ra tác dụng phụ nếu dùng sai cách, nhóm thuốc này bắt buộc phải được sử dụng dưới sự hướng dẫn và giám sát chặt chẽ của bác sĩ, đồng thời chủ yếu được phân phối qua hệ thống bệnh viện, phòng khám và nhà thuốc kê đơn.

Đặc điểm của thuốc ETC

Dưới đây là một số đặc điểm nổi bật của thuốc ETC trong ngành Dược:

Phải có đơn thuốc hợp lệ

Để có thể mua và sử dụng thuốc ETC, người bệnh bắt buộc phải có đơn hợp lệ do bác sĩ hoặc nhân viên Y tế có chuyên môn kê. Quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng tự ý dùng thuốc, bởi nếu sử dụng không đúng liều lượng, sai mục đích hoặc xảy ra tương tác nguy hiểm, hậu quả có thể rất nghiêm trọng. Vì vậy, thuốc chỉ được dùng trong những trường hợp thật sự cần thiết, sau khi đã được chẩn đoán chính xác và có chỉ định cụ thể từ bác sĩ.

Thuốc được chỉ định trong điều trị các bệnh lý nặng

Thuốc ETC thường được chỉ định trong điều trị các bệnh lý nặng và phức tạp như tim mạch, tiểu đường, ung thư, rối loạn thần kinh hay các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Đây là những bệnh đòi hỏi thuốc có cơ chế tác động sâu và cần được theo dõi sát trong suốt quá trình điều trị. Dựa trên đáp ứng của từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ quyết định liều dùng, thời gian sử dụng và điều chỉnh phác đồ phù hợp.

Theo dõi chặt trong quá trình sử dụng

Do có hoạt lực mạnh, thuốc ETC tiềm ẩn nguy cơ cao gây ra tác dụng phụ, ảnh hưởng đến các cơ quan quan trọng như gan, thận, tim hay hệ thần kinh. Nếu người bệnh không tuân thủ đúng hướng dẫn, hậu quả có thể nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. Chính vì thế, việc theo dõi chặt chẽ trong suốt quá trình điều trị là yêu cầu bắt buộc.

Khác với thuốc không kê đơn, nhóm thuốc ETC không được bán rộng rãi tại nhà thuốc cộng đồng. Người bệnh chỉ có thể mua khi có đơn thuốc kèm theo và việc phân phối chủ yếu diễn ra tại bệnh viện, phòng khám chuyên khoa hoặc nhà thuốc thuộc bệnh viện. Cách quản lý này giúp kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng, hạn chế tình trạng lạm dụng hay dùng sai mục đích.

Thuốc ETC được quản lý nghiêm chặt

Bên cạnh đó, thuốc ETC luôn chịu sự quản lý nghiêm ngặt của Bộ Y tế và Cục Quản lý Dược. Trước khi được lưu hành, mỗi loại thuốc đều phải trải qua quá trình thẩm định khắt khe về chất lượng, hiệu quả và độ an toàn. Đặc biệt, nhiều loại thuốc trong nhóm này còn nằm trong danh mục được bảo hiểm Y tế chi trả, góp phần giảm bớt gánh nặng chi phí cho bệnh nhân và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Quy định và quản lý thuốc ETC tại Việt Nam

Nhằm đảm bảo hiệu quả điều trị, an toàn cho người bệnh và ngăn ngừa việc sử dụng thuốc bừa bãi, hệ thống quy định cũng như cơ chế kiểm soát đối với thuốc ETC tại Việt Nam được áp dụng một cách nghiêm ngặt. Cụ thể bao gồm các nội dung sau:

Cơ sở pháp lý: Các văn bản pháp lý chính được dùng để quản lý thuốc ETC tại Việt Nam bao gồm: Luật Dược số 105/2016/QH13 (ban hành năm 2016, có hiệu lực từ 2017); Thông tư 07/2018/TT-BYT: Hướng dẫn kê đơn thuốc điều trị ngoại trú; Thông tư 52/2017/TT-BYT: Quy định về kê đơn, phân loại và sử dụng thuốc kê đơn; Nghị định 54/2017/NĐ-CP và các sửa đổi, bổ sung liên quan đến quản lý thuốc và nguyên liệu làm thuốc.
Phân loại và danh mục thuốc kê đơn: Bộ Y tế Việt Nam ban hành và thường xuyên cập nhật danh mục thuốc kê đơn dựa trên mức độ nguy cơ, cơ chế tác dụng cũng như phạm vi điều trị của từng loại thuốc. Nhờ đó, các cơ sở Y tế, bác sĩ và nhà thuốc có căn cứ để xác định chính xác những thuốc bắt buộc phải có đơn mới được phép cung ứng cho người bệnh.
Quy định về kê đơn: Thuốc ETC chỉ được cấp cho bệnh nhân khi có đơn hợp lệ do bác sĩ hoặc người có thẩm quyền kê. Trên đơn thuốc cần ghi đầy đủ thông tin như: Tên và tuổi bệnh nhân, chẩn đoán, tên thuốc, liều lượng, cách dùng, thời gian điều trị… Đồng thời, người kê đơn phải ký tên, ghi rõ họ tên cùng mã số hành nghề để dễ dàng truy xuất và hạn chế sai sót trong sử dụng thuốc.
Quản lý việc bán thuốc ETC tại nhà thuốc: Việc bán thuốc ETC được kiểm soát nghiêm ngặt. Nhà thuốc chỉ được phép cấp phát thuốc khi bệnh nhân có đơn hợp lệ. Nếu vi phạm, cơ sở bán thuốc có thể bị xử phạt, đình chỉ hoạt động hoặc thậm chí rút giấy phép hành nghề tùy mức độ.
Công tác giám sát và hậu kiểm: Bộ Y tế cùng Sở Y tế các địa phương thường xuyên tiến hành thanh tra, giám sát việc kê đơn và bán thuốc ETC. Các cơ sở bắt buộc phải lưu giữ hồ sơ kê đơn và bán thuốc để phục vụ công tác kiểm tra. Hiện nay, cơ quan quản lý còn khuyến khích triển khai phần mềm kê đơn điện tử, giúp giám sát và truy xuất thông tin nhanh chóng, chính xác trên phạm vi toàn ngành Y tế.
Thuốc ETC trong danh mục Bảo hiểm Y tế: Nhiều loại thuốc ETC đã được đưa vào danh mục chi trả của Bảo hiểm Y tế. Việc kê đơn và sử dụng nhóm thuốc này phải tuân thủ phác đồ điều trị cũng như hướng dẫn chuyên môn của Bộ Y tế. Nhờ vậy, người bệnh không chỉ đảm bảo quyền lợi chăm sóc sức khỏe mà còn giảm được đáng kể gánh nặng chi phí điều trị.

Vai trò Dược sĩ trong việc kê và hướng dẫn dùng thuốc ETC

>>>> Xem ngay: SOP trong ngành Dược là gì? Nhà thuốc GPP cần thực hiện SOP nào?

Dưới đây là những vai trò chính của Dược sĩ trong việc kê đơn và hướng dẫn sử dụng thuốc ETC:

Hỗ trợ bác sĩ trong kê đơn: Dược sĩ, đặc biệt là Dược sĩ lâm sàng, giữ vai trò quan trọng trong việc phối hợp với bác sĩ để lựa chọn thuốc phù hợp. Họ tham gia xây dựng và tư vấn phác đồ điều trị, đảm bảo việc kê đơn dựa trên tình trạng bệnh lý cụ thể, đặc điểm của từng bệnh nhân cũng như các hướng dẫn chuyên môn, từ đó nâng cao hiệu quả và an toàn trong điều trị.
Kiểm tra và thẩm định đơn thuốc: Sau khi bác sĩ kê đơn, Dược sĩ là người trực tiếp xem xét và đánh giá tính hợp lý của đơn. Họ kiểm tra liều lượng, đường dùng, thời gian sử dụng, đồng thời phát hiện nguy cơ tương tác thuốc – thuốc, thuốc – thức ăn hoặc các chống chỉ định có thể xảy ra. Công đoạn này giúp hạn chế sai sót và đảm bảo bệnh nhân được sử dụng thuốc đúng cách.
Hướng dẫn người bệnh sử dụng thuốc: Vai trò quan trọng của Dược sĩ còn thể hiện ở việc tư vấn trực tiếp cho bệnh nhân. Họ giải thích chi tiết cách dùng, thời điểm uống, thời gian điều trị, các lưu ý về chế độ ăn uống hoặc sinh hoạt kèm theo. Thông qua đó, bệnh nhân hiểu rõ hơn về thuốc mình đang dùng, nâng cao sự tuân thủ điều trị và giảm rủi ro khi tự ý thay đổi liều hoặc ngưng thuốc.
Theo dõi và tư vấn trong quá trình điều trị: Dược sĩ không chỉ dừng lại ở khâu phát thuốc mà còn theo dõi diễn biến sử dụng thuốc của bệnh nhân. Họ hướng dẫn người bệnh cách nhận biết các dấu hiệu bất thường, tác dụng phụ có thể xảy ra, đồng thời đưa ra hướng xử trí cơ bản và khuyến cáo báo ngay cho bác sĩ nếu tình trạng nghiêm trọng. Nhờ vậy, quá trình điều trị luôn nằm trong tầm kiểm soát.
Đảm bảo sử dụng thuốc an toàn, hợp lý: Với vai trò là người trực tiếp cung ứng và giám sát việc dùng thuốc, Dược sĩ góp phần quan trọng trong việc ngăn ngừa lạm dụng, sử dụng sai mục đích hoặc sai liều thuốc ETC. Đây là yếu tố then chốt giúp tối ưu hiệu quả điều trị, giảm thiểu rủi ro cho bệnh nhân, đồng thời nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe trong toàn hệ thống Y tế.

ETC trong ngành Dược đóng vai trò vô cùng quan trọng trong điều trị nhưng đi kèm với đó là những yêu cầu quản lý, giám sát và tuân thủ nghiêm ngặt. Việc sử dụng đúng chỉ định, đúng quy định và có sự đồng hành của đội ngũ bác sĩ, Dược sĩ không chỉ giúp nâng cao hiệu quả điều trị mà còn bảo đảm an toàn tối đa cho người bệnh. Qua đó, ETC trở thành một phần không thể thiếu trong hệ thống chăm sóc sức khỏe hiện đại.

Trường Cao Đẳng Y Dược TPHCM tổng hợp