Kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi: Mục đích, quy trình và lưu ý

Trong công tác chăm sóc và điều trị người bệnh, kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi là một thao tác cơ bản nhưng đòi hỏi sự chính xác và thuần thục cao. Việc nắm vững quy trình thực hiện cũng như các lưu ý an toàn không chỉ giúp Điều dưỡng viên nâng cao hiệu quả chăm sóc mà còn góp phần giảm thiểu rủi ro cho người bệnh. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về kỹ thuật quan trọng này.

Tiêm truyền tĩnh mạch ngoại vi là gì?

Tiêm truyền tĩnh mạch ngoại vi là phương pháp đưa dung dịch, thuốc hoặc máu trực tiếp vào máu bệnh nhân thông qua một ống thông mềm, nhỏ (catheter) đặt vào tĩnh mạch ở các vị trí ngoại vi như cánh tay, bàn tay, chân. Kỹ thuật này cho phép thuốc và dung dịch được đưa vào cơ thể nhanh chóng, chính xác để điều trị cấp cứu, truyền dịch, truyền máu hoặc các phác đồ hóa trị liệu.

Mục đích đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

>>>> Giải đáp: Chi tiết về 5 bước trong quy trình điều dưỡng

Trong quá trình chăm sóc và điều trị, việc thiết lập đường truyền tĩnh mạch ổn định là một bước quan trọng giúp đảm bảo hiệu quả điều trị và an toàn cho người bệnh. Chính vì vậy, kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi được áp dụng rộng rãi với nhiều mục đích khác nhau trong thực hành lâm sàng.

• Thiết lập đường truyền tĩnh mạch khi thuốc không thể dùng bằng đường uống hoặc phương pháp tiêm khác.
• Bổ sung và điều chỉnh cân bằng nước và điện giải trong cơ thể, duy trì cân bằng axit-bazo.
• Cung cấp dinh dưỡng và năng lượng cho cơ thể.
• Truyền các loại thuốc để điều trị các bệnh khác nhau.
• Chẩn đoán và xét nghiệm: Thuốc được tiêm vào tĩnh mạch để chụp X-quang gan, thận, túi mật,...
• Điều trị sốc và duy trì tuần hoàn máu hiệu quả.

Vị trí thực hiện kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

Vị trí thực hiện kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi thường được lựa chọn dựa trên tình trạng mạch máu, mục đích truyền dịch và thời gian điều trị. Các vị trí phổ biến bao gồm:

• Tĩnh mạch da đầu: Thường được lựa chọn cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt là ở vùng hai bên thái dương, nơi mạch máu nổi rõ và dễ thao tác.
• Tĩnh mạch chi dưới: Gồm tĩnh mạch mu bàn chân, tĩnh mạch cổ chân,... Tuy nhiên, người lớn hạn chế sử dụng vị trí này do nguy cơ viêm tĩnh mạch và tắc mạch cao hơn.
• Tĩnh mạch chi trên: Bao gồm tĩnh mạch mu bàn tay, tĩnh mạch đầu cánh tay, tĩnh mạch nền và tĩnh mạch giữa trụ, đây là những vị trí phổ biến được ưu tiên trong thực hành lâm sàng nhờ dễ xác định và cố định kim truyền.

Quy trình thực hiện kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

Kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi đòi hỏi người Điều dưỡng phải thực hiện đúng quy trình và đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn tuyệt đối. Việc tuân thủ các bước một cách chuẩn xác không chỉ giúp thao tác diễn ra thuận lợi mà còn góp phần phòng ngừa biến chứng và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Bước 1: Lựa chọn vị trí tiêm phù hợp.

Ưu tiên chọn vùng da mềm mại, đàn hồi tốt, mạch máu nổi rõ, dễ xác định và không có dấu hiệu tổn thương, viêm hay xơ cứng. Tránh chọn các vị trí gần khớp, van tĩnh mạch hoặc vùng có sẹo. Thông thường, tĩnh mạch ở cẳng tay dưới là vị trí được ưu tiên. Đối với bệnh nhân béo phì, tĩnh mạch thường nằm sâu nên cần xác định chính xác bằng cách sờ nắn kỹ trước khi đâm kim. Với người gầy gò, tĩnh mạch thường nổi nông và trơn, cần thao tác nhẹ nhàng. Trường hợp bệnh nhân phù nề, có thể lần theo hướng tĩnh mạch giải phẫu và dùng tay ấn nhẹ để tạm thời làm giảm dịch mô, giúp mạch máu lộ rõ hơn. Riêng bệnh nhân mất nước, có thể chườm ấm hoặc xoa bóp nhẹ để làm giãn mạch, thuận lợi cho việc đặt kim.

Bước 2: Thắt garo.

Buộc dây garo cách vị trí chọc kim khoảng 8 - 10 cm, đầu dây hướng lên trên và siết vừa đủ để làm nổi rõ tĩnh mạch nhưng không gây cản trở tuần hoàn.

Bước 3: Sát khuẩn vùng tiêm.

Sử dụng bông hoặc gạc tẩm cồn để lau vùng tiêm theo vòng tròn từ trong ra ngoài, đảm bảo sạch khuẩn hoàn toàn và để khô tự nhiên trước khi tiến hành.

Bước 4: Chuẩn bị và kiểm tra thuốc.

Rút thuốc hoặc dung dịch cần truyền vào bơm tiêm, loại bỏ hoàn toàn bọt khí và kiểm tra kỹ tên thuốc, liều lượng, hạn sử dụng trước khi thao tác.

Bước 5: Đặt kim luồn vào tĩnh mạch.

Dùng ngón cái tay trái kéo nhẹ da ở vị trí dưới tĩnh mạch để cố định, tay phải cầm kim với góc nghiêng 15–30°, đầu kim hướng lên trên. Chọc dứt khoát vào da, hướng kim song song với tĩnh mạch. Khi thấy máu trào ngược, chứng tỏ kim đã vào lòng mạch, tiếp tục đẩy nhẹ kim thêm một đoạn, tháo garo, yêu cầu người bệnh thả lỏng tay, rồi cố định kim và bắt đầu tiêm hoặc truyền dịch chậm rãi. Nếu xuất hiện sưng, đau hoặc thấm dịch, cần ngừng ngay thao tác, rút kim ra và tiến hành lại ở vị trí khác.

Bước 6: Kết thúc quy trình.

Sau khi tiêm xong, dùng bông khô vô khuẩn ấn nhẹ lên vị trí chọc kim, rút kim ra nhanh gọn rồi tiếp tục ấn trong vài phút để cầm máu. Cuối cùng, băng cố định nhẹ nhàng, dọn dẹp dụng cụ và ghi chép lại đầy đủ thông tin vào hồ sơ điều dưỡng.

Những lưu ý khi thực hiện kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi

>>>> Xem ngay: 8 chuẩn đạo đức nghề nghiệp của Điều dưỡng viên

Trong quá trình thực hành lâm sàng, việc đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi tuy là một kỹ thuật quen thuộc nhưng đòi hỏi sự cẩn trọng và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn. Để đảm bảo hiệu quả truyền dịch và hạn chế rủi ro cho người bệnh, Điều dưỡng viên cần lưu ý một số điểm quan trọng trong quá trình thực hiện.

• Khi tiến hành tiêm hoặc truyền tĩnh mạch, Điều dưỡng viên cần tuân thủ tuyệt đối nguyên tắc vô khuẩn trong toàn bộ quy trình để phòng ngừa nhiễm khuẩn và biến chứng cho người bệnh.
• Đối với người cao tuổi, do thường mắc các bệnh mạn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp nên mạch máu kém đàn hồi, dễ vỡ, đồng thời lượng mỡ dưới da ít khiến mạch dễ di động và khó xác định. Vì vậy, trước khi chọc kim, cần đánh giá kỹ đặc điểm mạch máu, quan sát đường đi, độ sâu và độ dày của mạch, giúp thao tác chính xác và an toàn hơn.
• Với những bệnh nhân cần truyền tĩnh mạch kéo dài hoặc lặp lại nhiều lần, cần bảo tồn tĩnh mạch bằng cách lựa chọn vị trí tiêm theo thứ tự từ xa đến gần, từ mạch nhỏ đến mạch lớn. Nếu vị trí truyền có dấu hiệu viêm tắc tĩnh mạch, cần ngừng sử dụng ngay và thực hiện các biện pháp điều trị hỗ trợ như chườm ấm, vật lý trị liệu hoặc bôi thuốc chống viêm tại chỗ.
• Chi có kim truyền phải được cố định vững chắc, hạn chế vận động và tránh tiếp xúc với nước. Khi cần tắm rửa, có thể bọc vùng đó bằng màng nilon bảo vệ. Đối với bệnh nhân có khả năng đi lại, không nên đặt kim luồn ở chi dưới để tránh tình trạng máu dồn ngược gây tắc ống thông do tác động của trọng lực.

Kỹ thuật đặt kim luồn tĩnh mạch ngoại vi tuy không quá phức tạp nhưng giữ vai trò rất quan trọng trong chăm sóc và điều trị người bệnh. Việc tuân thủ đúng quy trình và đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn giúp phòng ngừa biến chứng, giảm nguy cơ nhiễm trùng hiệu quả. Trong quá trình thực hiện, Điều dưỡng viên cần thao tác cẩn trọng, lựa chọn vị trí phù hợp với từng đối tượng người bệnh để đạt kết quả tốt nhất. Nắm vững kỹ thuật này không chỉ nâng cao chất lượng chăm sóc mà còn góp phần đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.

Cao đẳng Y Dược Sài Gòn tổng hợp