Ngữ liệu đọc hiểu trong đề kiểm tra môn Ngữ văn bồi dưỡng phẩm chất cho học sinh

Ngữ liệu đọc hiểu trong đề kiểm tra môn Ngữ văn không chỉ là công cụ để đánh giá năng lực ngôn ngữ và tư duy của học sinh mà còn là cầu nối để bồi dưỡng những phẩm chất tốt đẹp trong hành trình trưởng thành của học sinh. Định hướng phát triển ngữ liệu chắc chắn sẽ mang lại hiệu quả cho ngành Giáo dục.

Ngữ liệu đọc hiểu trong đề kiểm tra môn Ngữ văn bồi dưỡng phẩm chất cho học sinh

Chương trình Ngữ văn trong nhà trường đã và đang được thiết kế để không chỉ trang bị cho học sinh những kiến thức văn học, ngôn ngữ mà còn giúp bồi dưỡng nhiều phẩm chất quan trọng. Từ bậc tiểu học, Trung học cơ sở đến Trung học phổ thông, chương trình Ngữ văn nhấn mạnh việc phát triển các phẩm chất như tình nhân văn, khả năng tư duy phê phán và khả năng giao tiếp hiệu quả.

>>>> Xem ngay: 10 dấu ấn nổi bật của ngành giáo dục TP.HCM năm 2024

Ngữ liệu đọc hiểu ở cấp Tiểu học: Gieo mầm phẩm chất đạo đức

Ở cấp Tiểu học, ngữ liệu đọc hiểu thường tập trung vào các câu chuyện ngắn, bài thơ hoặc văn bản miêu tả giàu hình ảnh, gần gũi với thế giới của trẻ em. Những câu chuyện cổ tích, ngụ ngôn hay truyện kể về tình bạn, tình yêu thương gia đình và thiên nhiên giúp học sinh nhận thức được các giá trị cơ bản như lòng nhân ái, tính trung thực và tinh thần sẻ chia.

Ví dụ, qua câu chuyện Cây tre trăm đốt, học sinh học được bài học về sự thật thà và trí thông minh. Những bài thơ như Mẹ của Trần Quốc Minh giúp các em cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng. Những ngữ liệu này không chỉ rèn kỹ năng đọc hiểu mà còn khơi dậy trong trẻ tình yêu thương, sự đồng cảm và niềm đam mê khám phá thế giới xung quanh.

Ngữ liệu đọc hiểu ở cấp Trung học cơ sở: Xây dựng nhận thức và trách nhiệm

Ở bậc Trung học cơ sở, ngữ liệu đọc hiểu được mở rộng cả về thể loại và nội dung, bao gồm các tác phẩm văn học kinh điển, bài viết nghị luận xã hội và văn bản báo chí. Những ngữ liệu này giúp học sinh tiếp cận với các vấn đề phức tạp hơn trong cuộc sống. Từ đó, hình thành tư duy phản biện và ý thức trách nhiệm.

Chẳng hạn, qua truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao, học sinh nhận thức được sự hy sinh, lòng tự trọng và tình yêu thương sâu sắc của con người trong hoàn cảnh khó khăn. Những bài viết về môi trường hay hiện tượng xã hội như bạo lực học đường giúp học sinh hiểu được vai trò của mình trong việc xây dựng cộng đồng và bảo vệ những giá trị tốt đẹp.

Ngữ liệu đọc hiểu ở cấp Trung học phổ thông: Rèn luyện tư duy và khát vọng cống hiến

Đối với học sinh Trung học phổ thông, ngữ liệu đọc hiểu cần có chiều sâu và tính thời sự, hướng tới việc phát triển tư duy độc lập, năng lực phản biện và khát vọng cống hiến cho xã hội. Các tác phẩm văn học giàu giá trị triết lý. Những bài viết nghị luận về các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, công bằng xã hội hay chuyển đổi số sẽ giúp học sinh nhận thức sâu sắc hơn về vai trò của cá nhân trong bối cảnh thế giới không ngừng thay đổi.

Ví dụ, qua bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng, học sinh không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của người lính thời chiến mà còn được khơi dậy lòng yêu nước, khát vọng sống cống hiến. Hay những bài nghị luận về trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc bảo vệ môi trường sẽ giúp các em định hình lý tưởng sống tích cực, trách nhiệm.

Các bài kiểm tra không còn đơn thuần là bài đánh giá mà trở thành những bài học giá trị giúp học sinh tự rèn luyện phẩm chất. Khi tiếp xúc với các dạng ngữ liệu này, học sinh học cách nhìn nhận các vấn đề xã hội một cách khách quan, thấu đáo. Qua đó, học sinh hình thành tư duy phản biện. Đồng thời, các bài kiểm tra yêu cầu học sinh bày tỏ quan điểm cá nhân hay đưa ra giải pháp cho các tình huống thực tế cũng góp phần phát triển kỹ năng giao tiếp và tinh thần trách nhiệm.

Ngoài ra, việc kết hợp giữa kiểm tra năng lực và đánh giá phẩm chất giúp giáo viên có cái nhìn toàn diện hơn về học sinh. Giáo viên không chỉ nhận thấy mức độ hiểu biết của học sinh mà còn hiểu rõ hơn về tính cách, thái độ và tinh thần của các em. Từ đó, giáo viên có thể định hướng phương pháp giảng dạy phù hợp, đồng hành và hỗ trợ học sinh trong quá trình phát triển toàn diện.

Định hướng phát triển trong tương lai

>>>> Xem ngay: Chi tiết hồ sơ đăng ký dự thi tốt nghiệp THPT năm 2025

Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của ngữ liệu đọc hiểu trong đề kiểm tra môn Ngữ văn, cần thực hiện một số định hướng sau:

Đa dạng hóa ngữ liệu: Các văn bản cần được chọn từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả các văn bản ngoài văn học như bài viết về môi trường, công nghệ hoặc văn bản mang tính thời sự. Điều này giúp học sinh tiếp cận được nhiều loại nội dung phong phú, đồng thời rèn luyện khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế.

Chú trọng tính ứng dụng: Ngữ liệu nên được thiết kế để học sinh không chỉ hiểu nội dung mà còn thấy được mối liên hệ với cuộc sống. Ví dụ, các văn bản về vấn đề xã hội như biến đổi khí hậu, tư duy phản biện hay trách nhiệm công dân sẽ kích thích học sinh suy nghĩ sâu sắc hơn.

Phù hợp với trình độ học sinh: Việc lựa chọn ngữ liệu cần đảm bảo tính vừa sức, đồng thời có mức độ phân hóa rõ ràng để đánh giá được năng lực của từng đối tượng học sinh.

Tăng cường sử dụng công nghệ: Việc tích hợp các công nghệ như sách điện tử, tài liệu số hóa vào quá trình kiểm tra có thể giúp việc lựa chọn và khai thác ngữ liệu trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.

Đào tạo giáo viên sáng tạo: Giáo viên cần được tập huấn để nâng cao kỹ năng lựa chọn và biên soạn ngữ liệu đọc hiểu, giúp các đề kiểm tra ngày càng hấp dẫn và có giá trị hơn.

Với những định hướng phát triển rõ ràng và sự đầu tư đồng bộ từ ngành giáo dục, ngữ liệu đọc hiểu trong tương lai sẽ ngày càng gần gũi, thiết thực và ý nghĩa hơn, góp phần xây dựng một thế hệ học sinh toàn diện và sáng tạo.

Cao Đẳng Y Dược TPHCM tổng hợp