Tổng hợp bài thuốc dân gian liên quan đến dược liệu Hoài sơn

Dược liệu Hoài sơn có công dụng như thế nào trong quá trình điều trị bệnh? Liều dùng được chỉ định ra sao? Để có được lời giải đáp chính xác cho những thắc mắc ở trên, mọi người cùng tìm hiểu chi tiết thông tin ở bài viết dưới đây.

Tìm hiểu những thông tin liên quan đến dược liệu Hoài sơn

Hoài sơn - Đây là một loại dây leo có 1 - 2 rễ củ nhập, hình trụ hơi dẹt, thuôn dần về phía đầu như hình quả bầu, dài tầm khoảng 30 - 50cm (hoặc cũng có thể dài lên đến 1m), ăn sâu xuống dưới đất.

>>> Tìm hiểu thêm các kiến thức hữu ích:

• Tìm hiểu công dụng của Hồng trà Nam Phi đối với sức khỏe
• Tổng hợp những công dụng của hạt Thầu dầu đối với sức khỏe
• Tổng hợp những thông tin liên quan đến thảo dược Hedge mustard

Thân cây Hoài sơn nhẵn, hơi có cạnh, đôi khi có màu đỏ, thường mang các củ ngắn, nhỏ ở kẽ lá được gọi là thiên hoài. Phần lá sẽ mọc so le hoặc mọc đối, đầu nhọn và hình trái tim. Cuống lá dài tầm khoảng 1.5 - 3cm.

Cụm hoa Hoài sơn mọc thành chùm ở kẽ lá gồm nhiều hoa nhỏ, có màu vàng. Hoa đực và hoa cái khác gốc. Quả nang sẽ có  3 cánh. Khi quả khô, cây không còn lá và hạt có cánh mỏng màu nâu xỉn.

Theo đó, mùa hoa Hoài sơn vào tháng 5 - 7, mùa quả sẽ vào khoảng tháng 8 - 10. Nguồn Hoài sơn tự nhiên ở Việt Nam tương đối phong phú. Cây Hoài sơn được trồng tại miền núi, đồng bằng và trung du.

Tìm hiểu những bộ phận sử dụng của Hoài sơn

Đối với dược liệu Hoài sơn người da dùng thân rễ củ mài để làm thuốc. Bộ phận này sẽ được thu hoạch vào mùa đông và đầu xuân khi cây đã tàn lụi.

Sau khi mang củ về rửa sạch, gọt vỏ thì chế biến bằng cách ngâm cùng với nước phèn để loại đi chất nhớt (10g phèn chua hòa cùng với 1 lít nước). Sấy diêm sinh liên tục trong thời gian 3 ngày đêm đến khi củ mềm, lấy ra nhúng nước và  rửa sạch rồi phơi cho se lại. Hãy tiếp tục sấy lưu huỳnh 1 ngày đêm cho đến khi củ mềm, phơi cho đến khi khi lại sấy lưu huỳnh 1 ngày đêm nữa.

Hãy lựa chọn củ to trắng, rửa sạch rồi mang đi đồ hoặc ủ cho mềm, thái lát hoặc tiến hành bào mỏng, sấy khô rồi sử dụng (hoặc dùng sống). Trong trường hợp dùng chín, mang đi sao nhỏ lửa cho đến khi dược liệu này có màu vàng đều.

Hoài sơn tốt phải có màu trắng bóng, không bị vàng, chất củ rắn chắc, không có vết lỗ chỗ, không  xốp và không bị sâu. Cần phải bảo quản kín ở trong hộp, để nơi khô ráo và tránh những nơi ẩm ướt.

Những thành phần hóa học của dược liệu Hoài sơn

Trong dược liệu Hoài sơn chứa chủ yếu là tinh bột. Bên cạnh đó, còn có Mucin (đây là một loại protein), allantoin, những  axit amin như arginin, cholin và enzyme maltase.

Giá trị dinh dưỡng: trong củ mài có khoảng 0,45% chất béo, 6,75% chất đạm và 63,25% tinh bột. Đây chính là một nguồn dinh dưỡng cao, chỉ đứng sau ngô và gạo.

Theo như tài liệu Trung Quốc, Hoài sơn có chất bột, chất nhầy (axit phytic), 16 axit amin, các men oxy hóa, cholin, vitamin C.

Bên cạnh đó, trong củ Hoài sơn còn có rất nhiều những loại nguyên tố vi lượng, tùy thuộc vào vùng đất trồng.

Công dụng của dược liệu Hoài sơn như thế nào?

Theo như tài liệu nước ngoài, loài Hoài sơn (Dioscorea batatas) có công dụng làm tăng hiệu lựa của Androgen. Hàm lượng Enzyme trong Hoài sơn khi ở nhiệt độ thích hợp (tầm 45–55ºC) sẽ có khả năng thủy phân đường rất lớn.

Nước sắc Hoài sơn có thể ức chế co thắt ruột do Adrenalin gây ra, hồi phục nhu động đều đặn của ruột. Uống nước sắc Hoài sơn có công dụng làm lành bệnh viêm loét miệng ở gia súc.

Ở trong Đông Y, Hoài sơn có vị ngọt, tính bình, tùy vị, quy vào các kinh phế và thận. Loại dược liệu này có công dụng dưỡng vị, bổ tỳ, ích phế, sinh tân, bổ thận, chỉ khát.

Trong Y học cổ truyền, Hoài sơn được xem là một vị thuốc bổ, điều trị tỳ vị hư nhược, viêm  ruột kinh niên, ăn uống kém tiêu, tiêu chảy trong thời gian dài, bệnh đái tháo đường, phế hư gây ho hen, di niệu, di tinh và bạch đới.

Hướng dẫn về liều lượng sử dụng Hoài sơn

Đối với Hoài sơn sẽ được chỉ định dùng 10 - 20g/ ngày, dưới dạng thuốc bột và thuốc sắc.

Vị thuốc này thường được sử dụng phối hợp với những vị thuốc khác. Dược liệu Hoài sơn với quả giun, hạt keo, ý dĩ có công dụng gầy yếu, điều trị cam sài, bụng ỏng đít beo (bụng có giun), kém ăn nôn trớ ở trẻ em.

Những bài thuốc dân gian liên quan đến dược liệu Hoài sơn

Dưới đây các giảng viên của Khoa Cao đẳng Dược TPHCM chia sẻ đến với mọi người về các bài thuốc dân gian có liên quan đến dược liệu Hoài sơn, gồm có:

+ Điều trị tình trạng đau đầu, đau mình mẩy, chóng mặt, ăn uống kém: Hoài sơn 60g, đỗ trọng (sao) 90g, ngũ vị tử 180g, thỏ ty tử 90g, nhục thung dung 12g, ba kích, ngưu tất, trạch tả, thục địa, xích thạch chỉ mỗi vị 30g. Toàn bộ mang đi nghiền thành bột, trộn cùng với hồ làm thành viên bằng hạt đậu đen. Mỗi lần sẽ sử dụng 20 - 30 viên.  

+ Thuốc kiện tỳ tiêu thực, sử dụng cho trẻ em gầy yếu: Hoài sơn (sao) 60g, sơn tra 45g, mạch nha 45g, phục linh 45g, bạch biển đậu (sao) 45g, trần bì 30g, sử quân tử 30g, thần khúc 45g, đương quy 45g, hoàng liên 20g, cam thảo 20g, bạch truật (sao) 30g. Hãy mang đi tán bột, rây mịn, trộn cùng với mật làm thành viên bằng hạt đậu xanh. Mỗi lần uống tầm khoảng 3g, uống 2 - 3 lần/ ngày. 

+ Điều trị tỳ vị hư nhược, tiểu nhiều, ăn ít, tiêu chảy lâu ngày không khỏi: Hoài sơn, bạch truật, đảng sâm mỗi vị chuẩn bị 10g. Tất cả mang đi sắc nước uống. Mọi người cũng có thể dùng Hoài sơn để nấu cháo với gạo ăn vào mỗi buổi sáng.

+ Chữa di mộng tinh: Hoài sơn, quả chốc xôi (sao vàng). Toàn bộ mang đi sắc uống.

+ Điều trị đái tháo đường: Hoài sơn 180g, ngũ vị tử 350g, thỏ ty tử 300g, liên tử 90g, phục linh 400g. Toàn bộ mang đi nghiền thành bột, rây mịn, thêm rượu trộn cùng với hồ làm thành viên bằng hạt đậu xanh. Mỗi lần uống 50 viên với nước cơm.

+ Điều trị tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em có kèm theo tiêu chảy: Hoài sơn 100g, ý dĩ 100g, bạch truật 50g, phòng đảng sâm 50g (hoặc bố chính sâm 50g), vỏ quýt 25g, mạch nha 100g, hạt cau 25g. Toàn bộ mang đi sao vàng, tán thành bột mịn và trộn đều. Liều lượng mỗi ngày dùng 16 - 20g bột. 

Một số lưu ý quan trọng khi dùng dược liệu Hoài sơn

Nhằm để dùng Hoài sơn một cách an toàn và có hiệu quả, mọi người cần phải tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ hoặc các  vị thầy thuốc Đông Y uy tín. Một số loại thuốc, thực phẩm chức năng, thảo dược khác mà các bạn đang sử dụng có thể sẽ gây nên các tương tác không mong muốn đối với dược liệu Hoài sơn.

Trong suốt quá trình sử dụng, nếu như xuất hiện những triệu chứng bất thường, khi đó mọi người hãy tạm ngừng hoặc thông báo ngay với các bác sĩ được biết.

Tìm hiểu về mức độ an toàn khi dùng Hoài sơn

Hiện tại chưa có đầy đủ thông tin nghiên cứu về việc dùng Hoài sơn trong thời gian mang thai và cho con bú. Do đó, mọi người cần phải tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ trước khi sử dụng loại thảo dược này.

Những khả năng tương tác của dược liệu Hoài sơn

Hoài sơn sẽ tương tác cùng với một số loại thuốc, dược liệu khác hoặc thực phẩm chức năng mà bạn đang dùng. Nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả hơn khi sử dụng, mọi người nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ/ dược sĩ trước khi muốn sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào khác.

Hy vọng với các  thông tin do giảng viên Cao đẳng Y Dược Sài Gòn chia sẻ đến với mọi người về công dụng của dược liệu Hoài sơn và các bài thuốc dân gian điều trị bệnh. Nhưng toàn bộ thông tin ở trên chỉ mang tính chất tham khảo và sẽ không thay thế lời chỉ định của các bác sĩ/ dược sĩ đã kê đơn ban đầu.